Jednym z filarów tej transformacji jest digitalizacja sieci ciepłowniczych. To proces, który wykracza poza zwykłą modernizację infrastruktury – oznacza zmianę podejścia do zarządzania systemem dystrybucji ciepła i jest wspierany licznymi programami dofinansowania.
W ostatnich miesiącach polski rząd ogłosił kolejne pakiety wsparcia dla spółek infrastrukturalnych – środki te trafią głównie na modernizację techniczną sieci. Dzięki nim dostawcy ciepła mogą ograniczyć koszty utrzymania majątku i zoptymalizować koszty wytwarzania energii.
Skąd wzięła się koncepcja digitalizacji w ciepłownictwie?
Historia przemysłu to kolejne rewolucje: od „wieku pary”, przez elektryfikację i komputeryzację, po Internet. Następnym krokiem była digitalizacja – przejście z procesów analogowych na cyfrowe, oparte na danych i nowoczesnych technologiach komunikacyjnych.
W ciągu ostatnich lat termin „digitalizacja” stał się popularny w całym sektorze infrastrukturalnym, także w ciepłownictwie. Niestety, wiele definicji rozmija się z praktyką. Poniżej znajdziesz spojrzenie ConnectPoint – firmy, która wdraża inteligentne sieci ciepłownicze – na kluczowe etapy i korzyści transformacji.
Czym jest digitalizacja sieci ciepłowniczych – a czym ona nie jest?
Digitalizacja sieci ciepłowniczych to kompleksowe wdrożenie rozwiązań IT, IoT i zaawansowanej analityki, które umożliwiają ciągłe gromadzenie, przesyłanie i przetwarzanie danych o stanie infrastruktury niemal w czasie rzeczywistym. Dzięki temu operator może:
- optymalizować temperaturę, ciśnienie i przepływ,
- podejmować decyzje na podstawie rzeczywistych danych,
- przewidywać awarie i planować serwisy z wyprzedzeniem,
- konsekwentnie obniżać koszty wytwarzania i dystrybucji ciepła.
Kluczowa zmiana polega na przejściu od rozproszonych elementów do jednego, inteligentnego ekosystemu. Czujniki i urządzenia wykonawcze, wspierane przez narzędzia Big Data i sztuczną inteligencję, pozwalają sterować siecią automatycznie i precyzyjnie – co przekłada się na lepszą efektywność, większą niezawodność i niższe rachunki dla odbiorców.
Tak rozumiana digitalizacja nie ogranicza się do informatyzacji biura. Wdrożenie pakietu Office, systemu ERP czy modernizacja pojedynczych węzłów bez integracji danych nie zmieni sposobu działania sieci.
Digitalizacja sieci nie równa się też informatyzacji. Informatyzacja to cyfryzacja procesów administracyjnych (ERP, CRM, Office). Digitalizacja sieci zaś to stały pomiar, zdalne sterowanie, analiza danych, predykcja i automatyzacja pracy infrastruktury.
Co nie jest digitalizacją, choć często tak bywa postrzegane?
W praktyce można spotkać się z działaniami modernizacyjnymi, które — choć cenne i potrzebne — nie są digitalizacją. Do najczęstszych należą:
- Wymiana rurociągów na nowe, nawet jeśli są bardziej trwałe lub lepiej izolowane, ale nie są wyposażone w inteligentne sensory lub systemy monitoringu.
- Instalacja liczników ciepła w węzłach cieplnych, jeśli dane z tych urządzeń nie są zbierane i analizowane w sposób zautomatyzowany.
- Budowa nowych źródeł ciepła, jeżeli nie wiąże się to z integracją z cyfrowymi systemami sterowania i analizy.
- Zakup oprogramowania ERP lub CRM, które służy zarządzaniu przedsiębiorstwem, ale nie ma bezpośredniego wpływu na cyfrowe zarządzanie siecią ciepłowniczą.
Digitalizacja to ciągły, zautomatyzowany przepływ informacji, wykorzystywany do podejmowania decyzji i zarządzania inteligentną siecią ciepłowniczą w sposób mierzalny i efektywny.
Etapy digitalizacji sieci ciepłowniczej – cele i KPI.
Wdrożenie digitalizacji nie jest jednorazowym działaniem, a wieloetapowym projektem, który zwykle dzieli się na kilka kluczowych podprojektów (etapów). Poniżej zebrane zostały najważniejsze z nich wraz z ich celami i wskaźnikami skuteczności (KPI).
-
Infrastruktura IoT i monitoring w czasie rzeczywistym.
Budowa systemu monitoringu z czujnikami IoT umożliwia zbieranie danych o temperaturze, ciśnieniu, przepływie i anomaliach z całej sieci. Sensory komunikują się z platformą zbierania i analizy danych (np. przez NB-IoT, LoRaWAN), co daje operatorom wgląd w pracę sieci w czasie rzeczywistym.
Przykładowe KPI:
- Liczba zainstalowanych czujników IoT / planowana liczba.
- Jakość przesyłanych danych w czasie rzeczywistym (>95%).
- Liczba wykrytych anomalii / miesiąc.
-
System SCADA/DMS i zdalne sterowanie.
Systemy SCADA i DMS umożliwiają zdalne sterowanie siecią – przepływem, temperaturą, zaworami. Dzięki integracji z siłownikami i przepompowniami operatorzy mogą szybko reagować na zmiany i minimalizować straty.
Przykładowe KPI:
- Średni czas reakcji na awarie (<5 min).
- % długości sieci objętej zdalnym sterowaniem.
- Ciągłość przesyłania danych do systemów IT.
-
Integracja z systemami GIS, EAM i CRM.
Połączenie danych przestrzennych (GIS), o majątku technicznym (EAM/CMMS) i klientach (CRM/billing) umożliwia pełną kontrolę nad siecią i usługami – od zarządzania aktywami po reagowanie na zgłoszenia klientów.
Przykładowe KPI:
- Liczba systemów zintegrowanych w platformie.
- Czas przygotowania pełnego raportu operacyjnego (<15 min).
-
Cyfrowy bliźniak (Digital Twin) sieci ciepłowniczej.
Wirtualny model sieci odwzorowujący infrastrukturę i dane operacyjne umożliwia testowanie scenariuszy, planowanie inwestycji i przewidywanie zagrożeń – bez wpływu na realną pracę sieci.
Przykładowe KPI:
- % poprawy jakości danych.
- Liczba decyzji podjętych na podstawie Digital Twin.
-
Predykcyjne utrzymanie ruchu (Predictive Maintenance).
Na podstawie analizy danych (monitoring, AI, ML) systemy przewidują awarie i planują serwisy z wyprzedzeniem. Dzięki temu przechodzimy od działań reaktywnych do prewencyjnych – zmniejszając ryzyko i koszty.
Przykładowe KPI:
- Liczba wykrytych usterek przed awarią.
- Redukcja kosztów przestojów awaryjnych (%).
- Zmniejszenie liczby rutynowych interwencji.
-
Wsparcie dla dyspozytorów i brygad terenowych.
Mobilne pulpity, aplikacje GIS i harmonogramowanie zadań wspierają szybkie decyzje i skuteczne działania w terenie. Dyspozytorzy lepiej zarządzają zasobami, a ekipy dokumentują działania z miejsca zdarzenia.
Przykładowe KPI:
- Średni czas dotarcia brygady na miejsce.
- Liczba zadań przypisanych przez system mobilny.
-
Inteligentna obsługa klienta i procesy przyłączeń.
Zdalne formularze, eBOK, monitoring komfortu cieplnego i integracja z aplikacjami mobilnymi umożliwiają klientom samodzielne zarządzanie usługami i szybki kontakt z operatorem.
Przykładowe KPI:
- % klientów korzystających z eBOK / aplikacji.
- Liczba przyłączeń obsłużonych w pełni cyfrowo.
- Poziom satysfakcji klientów (NPS).
-
Magazyny ciepła, energii i węzły hybrydowe.
Integracja z magazynami energii, pompami ciepła i węzłami hybrydowymi umożliwia lepsze zarządzanie szczytami zapotrzebowania i większe wykorzystanie OZE.
Przykładowe KPI:
- Pojemność magazynów ciepła (MWh) / % zapotrzebowania.
- Liczba dni pracy hybrydowej w sezonie.
- Redukcja CO₂.
Jak sprawić, aby digitalizacja sieci ciepłowniczych przebiegła dobrze? Przykładem jest Inteligentna Sieć Ciepłownicza w firmie Veolia Warszawa.
Veolia realizuje w Warszawie projekt ISC 2.0, którego partnerem technologicznym jest ConnectPoint. Jego celem jest opomiarowanie i umożliwienie inteligentnego sterowania 6-cioma tysiącami węzłów ciepłowniczych. System pozwala na:
- monitorowanie temperatury i ciśnienia w czasie rzeczywistym,
- automatyczną regulację dostaw ciepła,
- wykrywanie i szybkie reagowanie na awarie.
Projekt zakłada obniżenie strat ciepła o ponad 64 tys. GJ rocznie i zmniejszenie emisji CO₂ o ponad 4,5 tys. ton. Jest on wspierany finansowo przez Fundusz Modernizacyjny i NFOŚiGW, a jego zakończenie planowane jest do 2027 roku.
Chcesz zobaczyć, jak przeprowadziliśmy projekt przygotowania Inteligentnej Sieci Ciepłowniczej dla marki Veolia w Polsce? Sprawdź nasze case study „Monitorowanie Warszawskiej Sieci Ciepłowniczej” i zapytaj nasz zespół o szczegóły!
Rozbudowa kompetencji zespołu
Generalnie, każda modernizacja infrastruktury wymaga nabycia nowych kompetencji, aby mogła być poprawnie utrzymywana i wykorzystana – digitalizacja całej sieci to Projekt Strategiczny, którego nie da się zrealizować bez poszerzenia obecnych kompetencji Zespołów a przede wszystkim, bez nowych kompetencji nie da się wykorzystać potencjału digitalizacji. Rozszerzanie kompetencji poszczególnych ról i całych Zespołów, tak, by efektywnie mogły korzystać z nowych możliwości, jakie daje zdigitalizowana sieć często bywa katalizatorem sukcesu całego przedsięwzięcia oraz obniżenia kosztów i podniesienia niezawodności sieci. W firmach, które dysponują dużą ilością danych z IoT i SCADA, taki zespół może:
- identyfikować nietypowe wzorce pracy sieci i przewidywać awarie,
- rekomendować działania zapobiegawcze na podstawie analizy Big Data,
- wskazywać najbardziej efektywne kierunki rozbudowy infrastruktury.
W mniejszych przedsiębiorstwach rolę analityka mogą pełnić zewnętrzne usługi lub wyspecjalizowane moduły AI dostępne w chmurze – ważne, aby umiejętnie wykorzystywać dane do świadomego zarządzania inteligentną siecią ciepłowniczą.
Cyfrowa sieć ciepła to realne oszczędności – sprawdziliśmy to z Veolia Polska
Doświadczenie projektu ISC 2.0 w Warszawie pokazuje, że pełna digitalizacja – od czujników IoT, przez SCADA i Digital Twin, aż po predykcyjny serwis – może już w pierwszych latach zmniejszyć straty ciepła o dziesiątki tysięcy GJ i ograniczyć emisję CO₂ o kilka tysięcy ton rocznie. Im wcześniej przedsiębiorstwo wdroży spójną architekturę danych i automatyzację, tym szybciej zobaczy wymierne korzyści: niższe koszty paliwa, mniejszą liczbę przerw w dostawie ciepła i wyższy komfort odbiorców.
ConnectPoint wspiera operatorów ciepłowniczych na każdym etapie tej drogi – od koncepcji i finansowania po uruchomienie oraz utrzymanie rozwiązań. Jeśli Twoja spółka chce powtórzyć sukces Veolii i przejść z modernizacji technicznej na w pełni inteligentną sieć ciepłowniczą, skontaktuj się z naszym zespołem ekspertów.
